Kim jest lider i co to jest przywództwo? 8 cech lidera
Spis treści:
- Przywództwo zarys genezy
- Rozwój teorii przywództwa
- Przywództwo – przegląd definicji
- Cechy przywódcy wg Jack Welch
- Przywództwo wg Leona Koźmińskiego
Przywództwo – zarys genezy
Zagadnienie przywództwa ma wymiar ponadczasowy. […] Pierwszy zapis pojęcia przywództwo (seshemet), lider (seshemu) został prawdopodobnie dokonany w egipskich hieroglifach i pochodzi sprzed ponad 5000 lat[1].
W okresie renesansu Maciavelli w „Księciu” przedstawia rozbudowany obraz przywództwa jako skomplikowany do realizacji, bardzo ryzykowny, niepewny co do osiągnięcia sukcesu we wprowadzaniu zmian[2].
Rozwój teorii przywództwa
D. A. Van Sters i R.H.G. Field[3] zidentyfikowali dziewięć charakterystycznych okresów (definiowanych też jako ery) w rozwoju teorii przywództwa:
- era osobowości – podokres wielkiego człowieka, podokres cech charakteru;
- okres wpływu – źródła władzy i sposoby jej wykorzystania;
- era zachowań – inicjowanie struktur i dostrzeganie potrzeb podwładnych;
- okres sytuacyjna – okres środowiskowy, status społeczny, aspekty socjotechniczne;
- era uwarunkowań – dostrzeżono wielowymiarowość i wieloczynnikowość;
- okres transakcyjny – przywództwo jest uwarunkowane nie tylko osoby, czy sytuacją, ale istotą rozróżniania ról oraz społecznej interakcji;
- czas antyprzywództwa – charakter organizacji mógłby stać się substytutem przywództwa w odniesieniu do stymulowania wydajności;
- okres kultury organizacyjnej – stymulowanie pracowników do przewodzenia samym sobą;
- era transformacji – zachowanie lidera w trakcie zmian i procesy kreowania wizji wraz z pozyskiwaniem zaangażowania pracowników
Przywództwo – przegląd definicji
Próbując dookreślić kategorię pojęciową „przywództwo”, trudno je precyzyjnie zdefiniować. Stogdill doszedł do wniosku, że „istnieje prawie tyle definicji przywództwa, ile osób, które próbowały zdefiniować ten koncept”[4].
Wg Koźmińskiego[5] „…w potocznym rozumieniu przywództwo często kojarzy się z czymś wyjątkowym: z przełomem, z pewną dozą dramaturgii, a nawet heroizmu”.
Według Kraszewskiego i Skrzypczyńskiej[6] można zidentyfikować kilka kluczowych elementów pojęcia „przywództwo”:
- przywództwo jest procesem,
- warunkiem zaistnienia przywództwa jest zaistnienie oddziaływania,
- przywództwo występuje jedynie w kontekście grupowym,
- przywództwo warunkowane jest osiąganiem celów.
Dla J.C Maxwell’a[7] przywództwo to:
- chęć ponoszenia ryzyka,
- pasja dokonywania zmian wspólnie z zespołem,
- niezadowolenie z istniejącego stanu rzeczy,
- branie odpowiedzialności, kiedy inne osoby się usprawiedliwiają,
- dostrzeganie możliwości w sytuacji, a nie problemów,
- gotowość do stania na czele,
- otwarty umysł i otwarte serce,
- umiejętność zapomnienia o własnym ego w imię wspólnego celu,
- sprawianie, by inni mieli marzenia,
- inspirowanie innych wizją, do realizacji której mogą się przyczynić,
- umiejętność wykorzystywania siły tkwiącej w zespole,
- jedność serca, umysłu i duszy,
- troska o innych i uwalnianie ich energii, możliwości i idei,
- przekształcanie marzeń w rzeczywistość,
- odwaga.
Cechy przywódcy wg Jack Welch
Jack Welch, legendarny już lider General Electric przedstawia katalog ośmiu cech dobrego lidera[8]. Jego zdaniem liderzy:
- uparcie usprawniają pracę swojego zespołu, wykorzystując każde spotkanie jako okazję do oceny, szkolenia i budowania zaufania
- propagują wśród ludzi wizję firmy
- oddziałują na wszystkich, emanując pozytywną energia i optymizmem
- zdobywają zaufania dzięki otwartości, przejrzystości i uznaniu
- mają odwagę podejmować niepopularne decyzje i odwoływać się do intuicji
- sondują i dopytują z dociekliwością graniczącą ze sceptycyzmem
- swoim własnym przykładem inspirują do podejmowania ryzyka i uczenia się
- świętują sukces
Przywództwo – atrybuty lidera wg Leona Koźmińskiego
Koźmiński[9] identyfikuje sześć ważnych atrybutów „idealnego menedżera”. Podkreślając dążenie lidera do władzy (dominacji nad innymi ludźmi), Koźmiński wskazuje również „potrzebę tworzenia trwałej wartości, bycia użytecznym społecznie”. Dodaje, że menedżerowie muszą „być gotowi i zdolni do interakcji z innymi ludźmi”. Pod tym względem Koźmiński kładzie się nacisk na pozytywny wpływ, który jest oparty na empatii i skutecznej komunikacji. Inni badacze podkreślają, że skuteczni liderzy odnoszą sukcesy w wywieraniu wpływu na innych, są przekonywujący i zaangażowani[10].
W tabeli poniżej zaprezentowano zestawienie podobieństw poszczególnych taksonomii przywództwa.
Tabela 1: Powiązania podstawowych taksonomii przywództwa
Źródło: R. Kraszewski, K. Skrzypczynska; Przywództwo w biznesie; Dom Organizatora; 2016, s. 26; Porównaj: B.M. Bass, Bass and Stodgill’s handbook of leadership: Asurvey of theory and research, New York 1990, s. 34
[1] R. Kraszewski, K. Skrzypczynska; Przywództwo w biznesie; Dom Organizatora; 2016, s. 9
[2] Ibidem, s. 10
[3] Ibidem, s.11-13. Porównaj: D. A. Van Sters i R.H.G. Field; The evolution of leadership theory; Journal of Organizational Change Management, 3/1990
[4] G.A. Bohoris, E.P. Vorria, Leadership vs Management. Business Excellence/Performance Management view, [w:] Linköping Electronic Conference Proceedings, 2007, s. 1 https://www.ep.liu.se/ecp/026/076/ecp0726076.pdf, [dostęp: 06.04. 2018].
[5] A. K. Koźmiński; Ograniczone przywództwo. Studium empiryczne.; Poltext Sp. z o.o. Warszawa 2013, s. 20
[6] R. Kraszewski, K. Skrzypczynska; Przywództwo w biznesie; Dom Organizatora; 2016, s. 22; Porównaj: P.G. Northouse, leadership: Theory and practice, Thousdand Oaks 2003, s. 2-3; K. Grint, Leadership:Limits and Possibilities, New York 2005, s. 5-32
[7] J.C. Maxwell, Przywództwo. Złote zasady, MT Biznes sp. z o.o., Warszawa 2016, s. 13-14
[8] J. Welch, S. Welch; Winning znaczy zwyciężać; Wydawnictwo Studio EMKA, Warszawa 2005, s. 83
[9] A.K. Kozmiński; Zarządzanie. [w:] A.K. Kozmiński and W. Piotrowski (eds.), Zarządzanie. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002
[10]D. Goleman, R.E. Boyatzis, A. McKee; Primal Leadership: Realizing the Power of Emotional Intelligence; Harvard Business School Press, Boston 2002
