Utrata pracy. Jak zadbać o dobry początek?

UTRATA PRACY – JAK ZADBAĆ O DOBRY POCZĄTEK?

Na liście sytuacji stresowych utrata pracy zajmuje wysokie pozycje. Bez względu na to, w jaki sposób firma rozstała się z Tobą, towarzysza temu olbrzymie emocje.

Sytuacja utraty pracy jest tym bardziej trudna dla nas, gdy odbieramy ją jako coś nieoczekiwanego, nagłego. Czasami utratę pracy porównuje się do takich trudnych wydarzeń w naszym życiu, jak rozwód, czy diagnoza przewlekłej choroby. Dlaczego? Z uwagi na to, że każda z tych sytuacji odbierana jest jako obciążająca i zagrażająca dobrostanowi, niosąc za sobą zmianę codziennego funkcjonowania.

Informacja o zwolnieniu powoduje wytrącenie nas ze strefy komfortu, w której ważnym elementem codzienności było poczucie bezpieczeństwa. Gdy nałożymy na to dodatkowe problemy codziennego życia., związaną z tym niepewność co do przyszłości zawodowej może okazać się, że stres utraty pracy jest odczuwany jako kryzys. Wówczas tracimy równowagą psychiczną, czujemy się bezsilni i nie znajdujemy sposobów na poradzenie sobie z tym, co nas spotkało. Ze strefy komfortu szybko przechodzimy w strefę paniki, która uniemożliwia racjonalne działanie będąc jednocześnie źródłem silnych, negatywnych emocji.

Utrata pracy – sygnały kryzysu:

zwolnienie z pracy następuje nagle, z dnia na dzień
utrata pracy jest czymś nieoczekiwanym
spostrzegamy tę sytuację jako zagrożenie
towarzyszy mu niepewność o przyszłość
mamy poczucie utraty kontroli nad swoim życiem
utrata pracy nagłe narusza nasze rutynowe sposoby działania
odczuwamy stan napięcia emocjonalnego utrzymujący się cały czas
utrata pracy wymusza zmianę dotychczasowych sposobów naszego funkcjonowania
nasze dotychczasowe sposoby rozwiązywania problemów zawodzą.

Reakcje na utratę pracy to cykl emocji, myśli i działania. Jak możesz poradzić sobie w tej sytuacji? – niezbędne jest przełączenie zwrotnicy! Przejście na inny tryb działania, myślenia o sobie i sytuacji, w jakiej jesteśmy. Poczekaj jednak chwilę . Nie warto w pierwszej minucie po zwolnieniu z pracy. Od czego wiec zacząć?

Zadbaj o swoje emocje

Pierwszą reakcją na stres utraty pracy są emocje. W zależności do charakteru sytuacji oraz naszych indywidualnych właściwości mają różny charakter i siłę. Na początku może to być zdziwienie, szczególnie wówczas, gdy utrata pracy to coś niespodziewanego dla nas. Z czasem, w kolejnych dniach te pierwsze reakcje emocjonalne zastępowane są przez gniew na byłego pracodawcę, lęk o przyszłość, czy żal za tym, co straciliśmy.

Istotne jest to, że emocje są naturalną reakcją na sytuację trudną. Tak reaguje nasz mózg w sytuacji zagrożenia, jaką niewątpliwie dla wielu z nas jest informacja o utracie zatrudnienia. Wiadomość o tym, że firma rozstaje się z nami to bodziec dla emocjonalnej części struktur mózgu do produkcji całego spektrum emocji oraz aktywowania pierwotnej reakcji typu walka-ucieczka. Włącza się wówczas swoisty autopilot zaprogramowany na przetrwanie.

W tej początkowej fazie po utracie pracy istotne więc jest sprawne poradzenie sobie z przeżywanymi emocjami. Nie rozładowane w konstruktywny sposób emocje mogą być bowiem źródłem napięcia, szeregu dolegliwości, czy przyczyną zachowania prowadzącego do konfliktów.

Czy emocje mogą być sprzymierzeńcem?

dostrzegaj własne emocje i nazywaj je
akceptuj to, co przeżywasz – masz prawo do każdej z emocji
dziel się tym, co przeżywasz z innymi
daj upust napięciu emocjonalnemu zajmując się tym, co zawsze sprawiało ci przyjemność
wykonuj codzienne czynności skupiając mocno swoją uwagę na każdej z nich.

W początkowych dniach po utracie pracy nie warto natomiast udawać przed sobą i innymi, że sytuacja, w jakiej się znajdujemy w żaden sposób nie wpływa na nas negatywnie. Tłumienie emocji nie tylko wpływa niekorzystnie na nasze samopoczucie, ale może blokować działania nastawione na szukanie pracy wówczas, gdy należałoby je podjąć.

Jak sobie nie zaszkodzić?

Powyższe sposoby na rozładowanie negatywnych emocji nie zadziałają skutecznie, jeśli zbyt długo nasza uwaga będzie pochłonięta sytuacją, w jakiej znaleźliśmy się. Po początkowej fazie silnych reakcji emocjonalnych to, jakie odczucia będą towarzyszyły nam w kolejnych dniach i tygodniach bez pracy oraz działania, jakie podejmiemy w dużym stopniu są zależne od sposobu, w jaki myślimy o naszej sytuacji. Spostrzeganie sytuacji utraty pracy przez daną osobę jest więc ważnym czynnikiem pomagającym lub przeszkadzającym z zmianie aktualnego położenia.

Jakie sposoby myślenia to zabójcy konstruktywnych reakcji na stres utraty pracy?

Poniżej kilka przykładów:

Pomniejszanie pozytywów, a wyolbrzymianie negatywów – koncentracja na niekorzystnych elementach własnej sytuacji życiowej, w dużej mierze na braku pracy bez dostrzegania elementów pozytywnych i ważnych w życiu (np. przykład rodzina, przyjaciele, zdrowie, własne zasoby – doświadczenie, wykształcenie, cechy osobowe).
Moja wina – tendencja do dopatrywania się przyczyn utraty pracy w sobie, obwinianie się za to, w jakiej znaleźliśmy się sytuacji (np. „gdybym bardziej się starał, nie zwolniliby mnie”, „pewnie powinnam wcześniej zacząć szukać innej pracy, aby się zabezpieczyć”, „mogłem przewidzieć, że tak będzie i nie wydawać pieniędzy na kupno samochodu”).
Zakazy, nakazy – tworzenie wewnętrznych, irracjonalnych standardów uniemożliwiających swobodne mówienie o emocjach towarzyszących utracie pracy, blokujących proszenie o pomoc, czy reagowania na nieaprobowane przez nas zachowania innych (np. „przecież nie mogę się użalać nad sobą”, „nie można innym zawracać głowy swoimi problemami”, „daje mi rady, jak pisać CV, nie powiem mu, że mam tego dość, bo to nie wypada”)
Kula śniegowa – budowanie negatywnych scenariuszy własnej przyszłości, w których dzisiejsza sytuacja utraty pracy staje się punktem wyjścia do pesymistycznego patrzenia na swoje życie (np. „dziś straciłem pracę, za chwilę mogę ze względu na brak pieniędzy stracić mieszkanie, a zaraz potem cała moja rodzina będzie zdała na opiekę pomocy społecznej”).
Wszystko albo nic – myślenie o nowej pracy w kategoriach „taka sama, może lepsza albo żadna”, bez realnej oceny szans na zatrudnienie, analizy rynku pracy, aktualnej sytuacji związanej z pandemią COVID-19 i jej skutkami gospodarczymi.

Świadomość własnego sposoby postrzegania sytuacji utraty pracy to pierwszy krok do włączania konstruktywnych myśli niezbędnych w przezwyciężaniu stresu. W momencie, gdy myślenie o sobie, sytuacji, w jakiej znaleźliśmy się blokuje naszą aktywność, wpływa na powstawanie kolejnej fali przykrych emocji warto trenować odpowiedzi na pytania:

Czy mój sposób widzenia sytuacji jest prawdziwy? Co pokazuje, że tak jest? Jakie fakty przemawiają za prawdziwością moich myśli?
Co pokazuje, że jest inaczej? Jakie fakty wskazują na to, że się mylę?
Jak mogę myśleć o tym inaczej?
Co zyskam myśląc inaczej? Jak nowy sposób myślenia pomaga mi działać? Jak alternatywne myśli wpływają na moje emocje?

Spostrzeganie sytuacji utraty pracy w realny sposób to baza do planowania i realizacji działań nastawionych na znalezienie nowego zatrudnienia.

Jak działać bez pośpiechu?

Działanie to dopiero trzeci krok w radzeniu sobie z sytuacją utraty pracy. Mogłoby się wydawać, że natychmiast po otrzymaniu wypowiedzenia powinniśmy ruszyć na rynek pracy, szukać nowego zatrudnienia. Najpierw rozpraw się z własnymi, silnymi emocjami i myślami na temat tego, co nas spotkało działanie to może być chaotyczne. Opisane wyżej działania bez planu, mogą okazać się nieskuteczne. Stąd łatwa droga do uruchomienia mechanizmu samospełniającej się przepowiedni o braku możliwości znalezienia pracy.

W pierwszych dniach po utracie pracy wystarczające jest ograniczenie działań do:

codziennych zadań związanych z domowym planem dnia
zajmowania się czynnościami, które bardzo lubimy
zabezpieczenia formalności związanych ze zwolnieniem (m.in. odbiór niezbędnych dokumentów od byłego pracodawcy, zadbanie o ubezpieczenie, czy zarejestrowanie się jako osoba bezrobotna).

W drugiej kolejności jest czas na planowanie, m.in. reset CV, odświeżanie profilu na Linkedin, wysyłanie ofert, rozesłanie informacji wśród znajomych na temat szukania zatrudnienia, czy korzystanie ze wsparcie agencji zatrudnienia w poszukaniu pracy.